Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 2014-2020-ci illər üçün strateji planı üzrə Fəaliyyət Planı

Azərbaycanda aparılan sosial yönümlü siyasətin nəticəsi olaraq son illər ərzində ölkə əhalisinin rifahının yaxşılaşdırılması istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. Bu addımlardan biri də hal-hazırda sosial xidmət işçilərinin peşəkarlıq səviyyələrinin qabaqcıl beynəlxalq təcrübəyə uyğun yeni “sosial işçi” modeli yaranması üzrə işlərin aparılmasıdır. Bu məqsədlə Azərbaycanda  Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi və Avropa İttifaqının “Sosial xidmətin inkişafı” adlı Tvinninq Layihəsini həyata keçirdi. “Sosial işçi”  modeli insanlara ilkin sosial xidmətlər göstərilməklə problemlərinin həlli istiqamətində dəqiq qərar qəbul edilməsini, sosial xidmətlərə əlçatanlığın təmin olunmasını, onların cəmiyyətə inteqrasiyasını, həmçinin sosial-psixoloji ehtiyaclarının müəyyənləşdirilməsini  və s. nəzərdə tutur. Təlimlər “Təlim metodları və sistemli yanaşma”, “Məişət zorakılığı”, “Ahıllar”, “Cəza çəkməkdən azad edilmiş şəxslər”, “Ailələr və uşaqlar” mövzularında keçirilib. 

Təlimlərə rayon (şəhər) əhalinin sosial müdafiəsi mərkəzlərinin sosial xidmət işçiləri, Nazirliyin Əmək və Sosial Problemlər üzrə Elmi-Tədqiqat və Tədris Mərkəzinin, Nazirliyin  İnsan Alveri Qurbanlarına Yardım Mərkəzinin, Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin (İSİM), ayrı-ayrı ali təhsil müəssisələrinin, müvafiq sahə üzrə QHT-lərin  nümayəndələri  cəlb olundu.

İSİM-in Səhiyyə Kommunikasiyası və İctimayyətlə Əlaqələr şöbəsinin əməkdaşı Ayşəm Balayeva və  Səhiyyə Siyasəti ve İslahatlar şöbəsinin əməkdaşı Elmir Valehlinin iştirak etdiyi bu layihə çərçivəsində pilot rayonlar üzrə sosial xidmət işçiləri üçün təşkil olunan silsilə təlimlər artıq yekunlaşıb və təlimlərin sonunda iştirakçılar sertifikatlarla təltif olundular.

Regional səhiyyə sistemi və çoxsaylı xəstəxanaların idarə edməsində 35 ildən artıq təcrübəyə malik mütəxəssis Bakıdakı səfəri zamanı İSİM-in təşkilatçılığı ilə keçirdiyi 2 günlük seminarda səhiyyə sisteminin idarə olunması və xəstəxana idarəçiliyi mövzusunda təqdimat etdi.

“Yenilik və böyümə yolu ilə səhiyyə xidmətlərinin daşınması” adlı təqdimat ilə çıxış edən cənab Vayt tədbir iştirakçılarını özünün fəaliyyət göstərdiyi tibb müəssisələrində bu istiqamətdə, yəni xəstəxanaların keyfiyyətli, səmərəli idarə olunmasında qazandığı təcrübə və regional səhiyyə ilə bağlı 15 tendensiya haqqında məlumatlandırdı.

Seminar zamanı xüsusi  olaraq xəstələrin təhlükəsizliyinin təmin olunması, tibbi xidmət zamanı xəstəxanada israfçılığın qarşısının alınması haqqında ətraflı məlumat verən mütəxəssis həmçinin xəstələrə göstərilən tibbi qayğının artırılması naminə rezidentlərin və tibb tələbələrinin xəstəxana səviyyəsində təlim və hazırlıqlarının əhəmiyyətindən bəhs etdi. O, eləcə də kadrların  idarə olunması və xəstəxanaların keyfiyyətli və uzunmüddətli fəaliyyəti baxımından strateji planlaşdırma aparılmasının lazımlı olduğunu da qeyd etdi. Görüşün sonunda cənab Vaytın təqdimatlarından faydalanan iştirakçılar ona təşəkkürünü bildirdilər.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının dəstəyi ilə ilkin səhiyyə səviyyəsində qeyri-infeksion xəstəliklərin risk amillərinin qarşısının alınmasının gücləndirilməsi məqsədilə Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi (İSİM) tərəfindən layihə keçirilir. Layihənin məqsədi ilkin səhiyyə səviyyəsində çalışan həkimlərin əhali arasında qeyri-infeksion xəstəliklərin risk amillərinin qarşısının alınması üzrə bilik və bacarıqlarının gücləndirilməsidir. Layihə 3 mərhələdən ibarət olmuşdur. İlkin mərhələdə, Bakı şəhərinin 10 poliklinikasının həkimləri arasında qeyri-infeksion xəstəliklər və onların risk amillərinin qarşısının alınmasına dair biliklərə dair sorğu aparılmışdır. İkinci mərhələdə Bakı şəhərinin 40 poliklinikasının hər birindən bir həkim üçün beynəlxalq ekspertin iştirakı ilə qeyri-infeksion xəstəliklər və onların risk amillərinin qarşısının alınmasına dair təlim keçirilmişdir. Üçünçü mərhələdə İSİM-in əməkdaşları təlimləndirilmiş  həkimlərlə birgə çalışdıqları poliklinikalarda digər həkimlər  üçün (təxminən 350 həkim) təlimlər keçirilmişdir. 

Tədbirdə İSİM-in həkim-metodisti İnara Makayeva SOS uşaq Kəndinin heyəti, analar və oranın həkimlərinə istənilən vaxtda və məkanda baş verə biləcək bədbəxt hadisə və qəfil xəstələnmə vəziyyətlərində yaxınlıqda tibb işçisi olmadığı halda xəsarət alana dərhal ilk yardım göstərmələrinin əhəmiyyəti haqqında məlumat verdi. Mütəxəssis belə hallarda insanların özlərini itirmələrinin xəsarət alanın vəziyyətini bir qədər ağırlaşdırmasına səbəb olmasını vurğulayaraq, həkim gələnə qədər ilk yardım göstərmək qaydalarını hər kəsin bilməsinin vacib olduğunu bildirdi. O, qeyd etdi ki, zərərçəkmişə aldığı travmanın növündən və xarakterindən asılı olaraq dərhal tibbi yardım göstərilməli (qanaxmanın dayandırılması, süni tənəffüs verilməsi, ürəyin qapalı masajı, yaralara sarğı qoyulması və s.) və zərərçəkmiş ən qısa müddətdə yaxındakı müalicə müəssisəsinə çatdırılmalıdır.

IV İslam Oyunları könüllülərinin iştirakı ilə dəvət olunmuş ekspert tərəfindən İSİM –də “Təxirəsalınmaz ilkin tibbi yardımın əsas bilikləri” mövzusunda tədbir keçirildi. Ekspertin təxirəsalınmaz yardımla bağlı nəzəri və əyani təqdimatı könüllülər tərəfindən maraqla qarşılandı. O, xüsusi manikendən istifadə etməklə, ilk yardımın qaydalarını iştirakçıların nəzərinə çatdırdı. Ilk yardım qaydaları bilavasitə könüllülərin iştirakı ilə təqdim olundu.

Mütəxəssis həmçinin, yanıq və onun dərəcələri, yanıqlar zamanı ilk yardımın göstərilməsi, qanaxmalar zamanı qanın dayandırılması üsulları, sınıq-çıxıq və zədələnmələr zamanı zədələnmiş ətrafın fiksasiya edilməsi üsulları, qıcolmalar vaxtı düzgün yardımla bağlı ətraflı məlumat verdi.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının dəstəyi ilə ilkin səhiyyə səviyyəsində qeyri-infeksion xəstəliklərin risk amillərinin qarşısının alınmasının gücləndirilməsi məqsədilə Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi (İSİM) tərəfindən layihə keçirilir. 

Layihənin məqsədi ilkin səhiyyə səviyyəsində çalışan həkimlərin əhali arasında qeyri-infeksion xəstəliklərin risk amillərinin qarşısının alınması üzrə bilik və bacarıqlarının gücləndirilməsidir. Səhiyyə Nazirliyinin Bakı şəhər Baş Səhiyyə İdarəsi tərəfindən İSİM-in əməkdaşlarına bu layihənin keçirməsi üçün müvafiq şərait yaradıldı. Layihə bir neçə mərhələdə həyata keçirilir. 

Layihənin 1-ci və 2-ci mərhələləri artıq həyata keçirilib. Hazırda 3-cü mərhələ üzrə işlər davam edir

Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi tərəfindən qeyri-infeksion xəstəliklərinin tütünçəkmə risk amilinin qarşısının alınması və nəzarəti tədbirlərinin həyata keçirilməsinin gücləndirilməsi işi ilə əlaqədar 2014-cü ilin sonundan başlayaraq tütünlə bağlı Azərbaycan qanunvericiliyinin Tütünə qarşı mübarizə haqqında ÜST-nin Çərçivə Konvensiyasının hər bir maddəsinə və həmin maddələrin mövcud olan tam və natamam (qismən) rəhbər prinsiplərinə dair müqayisəli uyğunluğunun araşdırılması və təhlili, o cümlədən boşluqların və çatışmazlıqların aşkarlanması, rəy və tövsiyələrin verilməsi, sonda ümumi bir nəşr formasında dərc olunması nəzərdə tutulur. Bu nəşr Azərbaycan Respublikasının Tütünə qarşı mübarizə haqqında ÜST-nin Çərçivə Konvensiyasına qoşulmasının 10 illik ildönümünə həsr ediləcək.

Hazırlanacaq nəşrin tütünə qarşı nəzarət və mübarizə sahəsində qərar qəbul edən və çalışan qurum və şəxslər arasında paylanılması, sonradan isə aidiyyəti internet şəbəkələrində yerləşdirilməsi və ondan məqsədyönlü şəkildə istifadənin təşkil edilməsi planlaşdırılır.

2016-cı il martın 3-4-də Rusiya Federasiyasının Moskva şəhərindəÜmumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Avropa Regional Ofisinin təşkilatçılığı ilə Tütünə qarşı mübarizədə KİV-in potensialının gücləndirilməsi ilə bağlı məsələlər üzrə təşkil olunmuş seminarda İSİM-in nümayəndələri iştirak etdi.

"Xəzər" TV-yə “Uşaqların siqaret çəkməsi” mövzusunda müsahibə verildi. 

Space TV-yə “Tütünçəkmədən imtina etmə kabinetləri” mövzusunda müsahibə verildi.

AzTV-nin “Səhər” verilişində tütünçəkmənin zərərləri barədə və bu vərdişdən imtinaya dair məsələlərin müzakirəsində canlı olaraq iştirak edildi.

Uşaqların ictimai həyatda iştirak hüququnun təmin edilməsi məqsədi ilə Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi Heydər Əliyev Fondu və UNİCEF-lə birgə keçirilən Azərbaycan Uşaqlarının III Ümumrespublika Forumunda ekspert qismində iştirak edildi, işçi qruplarda “Ətraf mühitin mühafizəsi. Sağlam həyat tərzi” mövzusu respublikanın müxtəlif ərazilərindən gələn 50-dək uşaq, yeniyetmə və gənclərlə müzakirə olundu. 

“Sağlam ətraf mühit və uşaqlar” mövzusunda buklet hazırlandı.

“Yol-nəqliyyat hadisələri qurbanlarının xatirəsinə həsr olunur” mövzusunda buklet hazırlandı.

21 Noyabr 2014-cü ildə 46 N-li Məktəbdənkənar Tərbiyyə İşi Mərkəzində Ümümdünya Yol-Nəqliyyat hadisələri qurbanlarının Xatirə Günü qeyd olunmuşdur. Bu ilin şüarı belədir: “Sürət öldürür! Sürətə qarşı addımlar ataq!” Tədbir Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti, 46 N-li Məktəbdənkənar Tərbiyyə İşi Mərkəzi, Bakı Dövlət Yol Polisi və Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin birgə əməkdaşlığı nəticəsində təşkil olunmuşdur.

Polis Akademiyasının I kurs müdavimləri və müəllim-zabit heyəti ilə Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin əməkdaşlarının “Tütün epidemiyası, öldürücü təhlükə” mövzusunda görüşü keçirildi və “Tütün epidemiyası, öldürücü təhlükə” mövzusunda prezentasiya ilə çıxış edildi. Çıxış zamanı tütünün insan orqanizminə zərəri, dünyada və Azərbaycanda tütünçəkmə ilə mübarizə üsulları, tütünçəkmədən ölən və xəstələnənlərin statistikası barədə geniş məlumat verildi, slaydlar və qısa video görüntülər nümayiş etdirildi, müdavimləri maraqlandıran suallar cavablandırıldı. Tədbir iştirakçılar tərəfindən maraqla qarşılandı.

Uşaq evliliyi probleminə sosial aspektdən yanaşan İSİM-in mütəxəssisi Aysel Əkbərzadə məktəblilərə uşaq hüquqları haqqında Beynəlxalq Konvensiyalar  və “Uşaq hüquqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu haqqında məlumat verdi.

İSİM-in mütəxəssisi Cəmilə Kərimova erkən yaşlarda nikaha daxil olan yeniyetmələrin reproduktiv sağlamlıqla bağlı problemlər yaşanmasından, ana və uşaq ölümlərindən danışdı. Onun sözlərinə görə, son illərdə Azərbaycanda  həm erkən nikahların, həm də yeniyetmə dövründə dünyaya övlad gətirən qadınların sayı artmışdır. C.Kərimova qeyd etdi ki, gələcək nəsillərin sağlamlıq vəziyyəti yeniyetmə qızların - gələcək anaların sağlamlıq vəziyyətlərindən birbaşa asılıdır. Mütəxəssis yeniyetmənin orqanizminin inkişafda olan orqanizm olduğunu və bu dövrdə bir çox xroniki xəstəliklərin kəskinləşdiyini vurğuladı.

Təlimlərdə erkən nikah problemi ilə bağlı aparılan elmi-analitik araşdırmalar və bu problemin qarşısının alınması məqsədilə son illərdə həyata keçirilən tədbirlər, habelə mübarizə yolları barədə iştirakçılara məlumat verildi.

1. 24.01.2014-cü il tarixdə “Şəffaflıq Azərbaycan” Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə İctimai Birliyi tərəfindən ötən iki il ərzində dörd dövlət qurumuna təqdim edilən tövsiyələrin icra vəziyyətinin monitorinqinin nəticələri ilə bağlı hesabatın müzakirəsinə  həsr olunmuş Dəyirmi masada iştirak edildi.
2. 21.02.2014 –cü il tarixində “Şəffaflıq Azərbaycan” Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə İctimai Birliyi təşkil etdiyi “Əlilliyi olan şəxslərin hüquqi və sosial müdafiəsi sahəsində əsas problemlər”in həlli ilə bağlı Əmək və Əhalinin sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi və Nəqliyyat Nazirliyinin nümayəndələri ilə birgə müzakirələrin aparılması məqsədilə dəyirmi masa keçirildi, tədbirdə, eyni zamanda, bu sahədə ixtisaslaşmış vətəndaş cəmiyyəti  nümayəndələri iştirak etdilər.
3. 29-30.05.2014-cü il tarixlərində “2014-2020 Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti (AQTA) Qonşu Ölkələr arasında Əməkdaşlıq (CBC) proqramı çərçivəsində İdarəetmə və Nəzarət Sistemləri” CBC tərəfdaş ölkələr arasında məlumat brifinqində iştirak edildi.

Əhalinin tibbi savadlığının və tibbi mədəniyyətinin inkişaf etdirilməsi, habelə qeyri-infeksion və infeksion xəstəliklər barədə məlumatlılığının artırılması məqsədilə Xəstələrin Tibbi Təhsili üzrə İnternet Portal yaradılmışdır.